Paul Mauser projektujÂąc swĂłj karabin nie przypuszczaÂł Âże jego konstrukcja bĂŞdzie znana na caÂłym Âświecie i ponadczasowa, przetrwaÂła juÂż ponad 100 lat i jak na razie ma siĂŞ dobrze.

Broù systemu Mausera zosta³a wyprodukowana w milionach egzemplarzy, w wersji oryginalnej lub niewiele zmodyfikowanej. Mo¿na zadaÌ pytanie czy istnieje wspó³czeœnie maszyna lub urz¹dzenie technicznie które niezmienione funkcjonuje przez 100 lat. Porównuj¹c konstrukcje Mausera do rozwoju i ewolucji samochodu broù systemu Mausera mog³aby wydaÌ siê obecnie jako ma³o przydatna i archaiczna, niestety jak wykazuje praktyka tak nie jest. Sprawdzi³ siê w dwu wojnach i mo¿na przypuszczaÌ ¿e ten system lub jego niewielkie modyfikacje bêd¹ jeszcze d³ugo s³u¿yÌ myœliwym.

BĂŞdÂąc w Londynie w firmie Purdey & Son zapytaÂłem oprowadzajÂącego mnie pracownika dlaczego do budowy swoich sztucerĂłw niezmiennie uÂżywajÂą systemu Mausera, odpowiedÂź byÂła krĂłtka i jednoznaczna.....

Po co zmieniaĂŚ coÂś co jest dobre.

Niektóre rozwi¹zania Mausera s¹ tak znakomite ¿e zosta³y przyjête przez wiêkszoœÌ œwiatowych firm wytwarzaj¹cych broù jako standard.

Komora zamkowa oraz sam zamek to konstrukcja wrêcz genialna. Zamek mimo pozornie prostej budowy spe³nia kilka bardzo wa¿nych funkcji. Od niego zale¿y celnoœÌ, niezawodnoœÌ broni oraz bezpieczeùstwo strzelca.

Niezawodne zabezpieczenia

Jednym z podstawowych zabezpieczeĂą jest zabezpieczenie na wypadek niedomkniĂŞcia zamka przedwczesnego strzaÂłu. Mauser zastosowaÂł ukoÂśnÂą pÂłaszczyznĂŞ w tylnej czĂŞÂści trzonu zamkowego tzw. zeÂślizg.
Ma ona potrĂłjne zadanie.
Po pierwsze, chroni przed przypadkowym strza³em w razie niedomkniêcia zamka, a po drugie zabezpiecza zamek przed otwarciem tu¿ po strzale, tym samym uniemo¿liwia ponowne napiêcie iglicy. Gdy zamek nie jest do koùca zamkniêty, ukoœna p³aszczyzna uniemo¿liwia wysuniêcie iglicy na w³aœciw¹ g³êbokoœÌ, w wyniku czego oddanie strza³u jest niemo¿liwe. Natomiast po strzale, mocna sprê¿yna pcha iglicê do przodu która naciska na ukoœny zeœlizg zamka i uniemo¿liwia tym samym samoczynne otwarcie i odryglowanie.

Trzeci¹ funkcj¹ zeœlizgu jest napinanie iglicy w momencie otwierania zamka. To rozwi¹zanie znalaz³o zastosowanie w wiêkszoœci wspó³czeœnie produkowanych repetierów, czyni to broù szybko gotow¹ do oddania nastêpnego strza³u.

Kolejnym genialnym rozwi¹zaniem Mausera jest zabezpieczenie w przypadku przebicia sp³onki, w postaci otworów w trzonie zamkowym. W momencie przebicia sp³onki- gdy ³uska i sp³onka s¹ szczelnie dociskane do czo³a zamka, gor¹ce gazy pod du¿ym ciœnieniem przesuwaj¹ siê wzd³u¿ iglicy i uchodz¹ przez boczne otwory w zamku. WielkoœÌ otworów musi byÌ tak obliczona aby nast¹pi³ spadek ciœnienia i nie dosz³o do odrzucenia iglicy do ty³u i jej ponownego napiêcia. Ten system obowi¹zuje do dzisiaj w ka¿dej broni.

Nastêpnym rozwi¹zaniem genialnego Mausera jest zabezpieczenie na wypadek pêkniêcia ³uski, w czasie strza³u uchodz¹ce przez szczelinê ³uski gor¹ce gazy przemieszczaj¹ pod du¿ym ciœnieniem siê do ty³u wzd³u¿ zamka, i tu na ich drodze znajduje siê poprzeczna p³aszczyzna, której zadaniem jest odchylenie ich na boki, tak aby nie uderzy³y strzelca w twarz i oko. To rozwi¹zanie funkcjonuje praktycznie w 95% wspó³czeœnie produkowanej broni.
  
Innym bardzo dobrym rozwiÂązaniem Mausera jest bezpiecznik chroniÂący przed przypadkowym strzaÂłem ktĂłry bezpoÂśrednio blokuje iglicĂŞ.  
Umieszczony jest w tylnej czĂŞÂści zamka w tzw. ³¹czniku co czyni konstrukcje zwartÂą i maÂło wraÂżliwÂą na uszkodzenia. Bezpiecznik moÂże jest trochĂŞ niewygodny w uÂżyciu ale stanowi najlepsze i najpewniejsze zabezpieczenie w przypadku upadku broni nawet z kilkumetrowej wysokoÂści. 
Kolejnym i chyba najbardziej genialnym pomys³em Mausera które zastosowa³ w swoim K 98 jest po³¹czenie systemu zamkowego do ³o¿a za pomoc¹ dwu œrub umieszczonych w jednej p³aszczyŸnie to rozwi¹zanie ma zastosowanie poza nielicznymi wyj¹tkami jest w 100% procentach wspó³czeœnie produkowanej broni.
System Mausera jest pewny i niezawodny mimo swoich 100 lat. W ostatnich 20 latach powstaÂły inne konstrukcje, firmy przeÂścigajÂą siĂŞ w nowoÂściach, tylko po to aby w katalogach byÂło napisane sÂłowo...nowe.  
NieÂżyjÂący juÂż ksi¹¿ê Eustachy Sapieha ktĂłry prowadziÂł biuro polowaĂą w Keni, w swojej ksi¹¿ce napisanej wspĂłlnie z PawÂłem Kardaszem '”Polowania w Afryce Wschodniej i PoÂłudniowej” na stronie 62 pisze tak.....Ale waÂżniejszy niÂż kraj pochodzenia jest system zamka. Najlepiej sprawdza siĂŞ najpierwotniejszy – wiĂŞc najprostszy – system Mausera.
Dlatego te¿ czasami przy wyborze nowej broni warto wzi¹Ì pod uwagê napisane wy¿ej zdanie.


Zdjêcie Nr 1 Wspó³czesny zamek karabinu strzelca wyborowego Accuracy International w którym zastosowano zeœlizg, poprzeczn¹ p³aszczyznê odchylaj¹c¹ gazy na wypadek pêkniêcia ³uski, bezpiecznik blokuj¹cy bezpoœrednio iglicê umieszczony w ³¹czniku, oraz napinanie iglicy poprzez zeœlizg w momencie otwierania zamka. A tak¿e otworki w górnej i dolnej czêœci trzonu zamkowego na wypadek przebicia sp³onki
To wszystko jest pomysÂłem genialnego Mausera tylko w ..innej obudowie.
Accuracy International jest produkcji angielskiej, wiĂŞc chyba wziĂŞli sobie do serca,....po co zmieniaĂŚ coÂś co jest dobre.


Zdjêcie Nr 2 wspó³czesny sztucer Hova 1500 system zamkowy i magazynek mocowany do osady wed³ug patentu Mausera za pomoc¹ dwu œrub.


Zdjêcie Nr 3 poprzeczna p³aszczyzna w zamku Mausera i wspó³czesnej broni Savage

Tekst i zdjĂŞcia Waldemar Laskowski