Czasami w wolnych chwilach przegl¹dam ró¿ne witryny internetowe poœwiêcone tematyce ³owieckiej, a zw³aszcza uwa¿nie czytam tematy poœwiêcone broni, naprawom, regeneracji i jej eksploatacji. Broù to nie samochód czy rower, u¿ytkowanie broni wymaga od w³aœciciela szczególnej wiedzy na temat eksploatacji oraz jej póŸniejszej konserwacji.
Sporo jest ró¿nych porad dotycz¹cych odnawiania i konserwacji osad. W zasadzie od dziesi¹tków lat niewiele siê zmieni³o, i nie bardzo jest co zmieniaÌ i udoskonalaÌ ale co pewien czas pojawiaj¹ siê ró¿ne nowe przepisy. Czyta siê je uwa¿nie poniewa¿ ka¿dy liczy na to, ¿e w miarê up³ywu czasu postêp techniczny wprowadzi nowoczeœniejsz¹ i lepsz¹ metodê. Metodê która bêdzie szybsza, zapewni lepszy wizualnie wygl¹d osady oraz umo¿liwi trwalsze zabezpieczenie przed wp³ywem zewnêtrznych czynników, a g³ównie przed wilgoci¹..

Co prawda coraz czĂŞÂściej w ostatnich latach moÂżna przeczytaĂŚ Âże...nowe produkty nie zawsze sÂą lepsze od tych starych dawniej wyprodukowanych.

Jest kilka metod ochrony osad przed wilgoci¹, od politurowania przez lakierowanie przy u¿yciu syntetycznych lakierów, jednak najlepsze z nich s¹ sposoby oparte na naturalnych œrodkach. Wszystkie wystêpuj¹ce obecnie na rynku œrodki do bie¿¹cej konserwacji osad niezale¿nie od producenta i nazwy oparte s¹ na oleju lnianym, ró¿ni¹ siê tylko zapachem i kolorem.

Jedn¹ z metod, jest dosyÌ czêsto stosowana metoda zabezpieczenia powierzchni osad przejêta od dawnych szkutników. Polega na wielokrotnym smarowaniu i wcieraniu mieszaniny oleju lnianego rozcieùczonego terpentyn¹ balsamiczn¹. Ju¿ dawno stwierdzono ¿e ten roztwór g³êboko wnika w drewno i wraz z up³ywem czasu nastêpuje jego polimeryzacja, powoduj¹c wypchniêcie wilgoci i uszczelnienie mikro szczelin zapewniaj¹c ca³kowit¹ wodoodpornoœÌ. T¹ metodê stosuje siê od setek lat do konserwacji ³odzi, ¿aglówek i jachtów wykonanych z drewna. Metoda jest tak prosta ¿e w³aœciwie trudno j¹ udoskonalaÌ. Je¿eli proces jest wykonany w³aœciwie na tak zabezpieczonym drewnianym elemencie zroszonym wod¹ i nawet po kilku dniowym przebywaniu w wodzie i wytarciu do sucha nie powinno byÌ œladu pozosta³oœci po wodzie.

Jednak co pewien czas pojawiaj¹ siê w internecie innowacje i udoskonalenia, przewa¿nie pisze siê o ró¿nych dodatkach, które wed³ug pisz¹cych zapewni¹ lepsz¹ jakoœÌ tej metody. Takimi dodatkami maj¹ byÌ wosk i kalafonia dodana do oleju lnianego.

Kieruj¹c siê internetowym opisem postanowiono zrobiÌ eksperyment. Do lnianego oleju tradycyjnie dodano 10% terpentyny balsamicznej, nastêpnie dosypano niewielk¹ iloœÌ drobno pot³uczonej krystalicznie czystej kalafonii stosowanej do smyczków, czêsto wstrz¹saj¹c w celu lepszego rozpuszczenia, i mimo ¿e trochê zmêtnia³, to przez dwa dni wielokrotnie nacierano osadê. Przed ka¿dym natarciem butelkê intensywnie wstrz¹sano.
Nastêpnie osada zosta³a od³o¿ona do le¿akowania aby spokojnie postêpowa³ proces polimeryzacji w celu uzyskania ca³kowitej odpornoœci na wilgoÌ. Pozosta³¹ iloœÌ mikstury odstawiono na pó³kê, ju¿ po tygodniu mo¿na by³o zauwa¿yÌ ¿e olej lniany i kalafonia siê ze sob¹ nie ³¹czy. Powsta³ na dnie osad drobno zmielonej kalafonii wyraŸnie oddzielony od pozosta³ego oleju.



Po oko³o 3 miesi¹cach da³o siê zauwa¿yÌ ¿e powierzchnia osady jest matowa, nie ma delikatnego po³ysku, który po kilkukrotnym przetarciu rêk¹ powinien zawsze siê pojawiÌ. Aby sprawdziÌ jaka jest odpornoœÌ powierzchni na wilgoÌ i wodê puszczono za pomoc¹ kroplomierza kilka du¿ych kropel wody. Aby zbli¿yÌ siê najbardziej do rzeczywistych warunków zebrano trochê deszczówki spod rynny w czasie pierwszych chwil padania deszczu.



NastĂŞpnie osada zostaÂła poÂłoÂżona w chÂłodnym miejscu na kilka godzin. Po okoÂło 7 godzinach resztki wody zostaÂły usuniĂŞte a powierzchnia w tym miejscu osuszona za pomocÂą chusteczki. Zaskoczenie byÂło spore, gdyÂż w miejscu gdzie byÂła woda powstaÂła plama.



Plama nie powinna powstaĂŚ, a wiĂŞc polimeryzacja oleju lnianego z terpentynÂą nie nastÂąpiÂła w sposĂłb prawidÂłowy.
Wynika z tego ¿e powierzchnia nie zosta³a w pe³ni zabezpieczona przed wp³ywem wody i wilgoci. Przy prawid³owym procesie na powierzchni nie powinno byÌ plam, a powierzchnia ma byÌ ca³kowicie odporna na dzia³anie wody. Mimo ¿e osada zosta³a nasmarowana lnianym olejem jeszcze tego samego dnia plama nie ust¹pi³a, zosta³o miejscowe przebarwienie i trwa³y œlad pozosta³oœci po wodzie, który szpeci ca³¹ osadê.



Polimeryzacja nie wyst¹pi³a, nie wyst¹pi³o te¿ trwa³e zabezpieczenie przed wilgoci¹ dlatego ¿e zosta³ zak³ócony proces przez niewielk¹ ale bardzo istotn¹ dla tego procesu domieszkê kalafonii.
WydawaĂŚ by siĂŞ mogÂło "a co tam dodamy trochĂŞ kalafonii, na pewno bĂŞdzie lepiej, nic siĂŞ nie stanie" niestety staÂło siĂŞ gorzej. W procesach chemicznych nawet niewielkie zmiany odczynnikĂłw chemicznych czy nawet kolejnoÂści ich zmieszania powodujÂą bardzo istotne zmiany w dziaÂłaniu tego roztworu.

Doœwiadczenie wskazuje, po tym i podobnych eksperymentach, ¿e nale¿y byÌ ostro¿nym w stosowaniu porad z ró¿nych witryn internetowych, które zamiast po¿ytku mog¹ przynieœÌ te¿ i szkody, dlatego czasami warto wczeœniej zapytaÌ siê fachowca, który ma w tej dziedzinie d³ugoletnie doœwiadczenie, wed³ug zasady "kto pyta nie b³¹dzi".